Ersan Bayram
ebayram@medyakronik.com
Her maçtan sonra ortalığı kaplayan hakem hataları tartışmalarının “top çizgiyi geçti mi geçmedi mi” faslı yakında tarihe karışacak. Çünkü 2010’dan itibaren maçlar artık içinde bir mikroçip bulunan toplarla oynanacak ve topun çizgiyi geçip geçmediği bizzat topun kendisine sorulacak! Ayrıntılar birazdan, ama önce işin mazisine bir göz atalım…
Diğer uluslara kıyasla topun peşinde daha fazla koşan bir ulus olarak İngilizlerin 1841’de topun küre biçiminde olmasına karar vermeleri ve bu oyunu oynayanlar için belli kurallar getirmesiyle beraber, modern futbol anlayışının temelleri atılmış oldu. Futbolun giderek yaygınlaşmasıyla, ihtiyaç duyulan malzemelere yönelik icatlar da futbolun gelişimine destek sağladı.
İlk dönemlerde insanlar daha çok topları geliştirmek için çaba harcadı. 20. yüzyılın ortalarına doğru Tossolini, Valbonesi ve Polo adlı üç Arjantinli, yarığı olmayan supaplı ve enjektörlü pompa ile şişirilen topu icat ettiler; 1938 Dünya Kupası bu toplarla oynandı. Ulusal futbol liglerinin başlamasıyla beraber Adidas’ın kurucusu olan Adolf Adi Dassler, 1963’te futbol topu üretimine girerek bu konuda öncü oldu. Deri topların ıslandığında ağırlaşıp futbolcular için birer kâbusa dönüşmesini önlemek amacıyla 1981’de su geçirmeyen top üreten Adidas, topların deriden yapılma mecburiyetini ortadan kaldırarak futbola çağ atlattı. Deri topların yerine geçen meşhur “Tango” adı verilen toplar kaleciler için tam bir baş belası haline geldi. 30 metreden çekilen şutların 10 metreden gelen toplar kadar şiddetli olması, futbola “uzaktan şut” kavramını getirerek yeni bir heyecan kazandırdı.
Modern top üretimini başlatan Adidas firması 2002 dünya kupası için “Fevernova” olarak adlandırılan topu üreterek diğer firmaların bir adım önüne geçti. “Fevernova” saatte 130 km hıza ulaşan, falsolu vuruşları mümkün kılan ve hedeften şaşmayan bir teknolojiye sahipti. Adidas uluslararası turnuvalar için top üretme geleneğine 2004 Avrupa Şampiyonası’nda “Roterio” adlı topu üreterek devam etti. Üzerinde dikiş olmayan ve ısıyla birleştirilmiş bu top, çok daha isabetli vuruşları mümkün kılıyordu.
2010 Dünya Kupası’nda kullanılacak
2010 Dünya Kupası’ndan itibaren ise hayatımıza yepyeni bir futbol topu girecek; içinde mikroçip olan futbol topu… Futbol topundaki bu değişiklik, kale sahasına yerleştirilecek dört alıcıdan oluşan “Goal Line” teknolojisiyle anlam kazanacak; topun kale çizgisini geçmesiyle beraber hakemin saatine bir sinyal gönderilecek ve böylece golün gerçekleştiği bildirilmiş olacak. Alman bilişim şirketi Keyros’un uzun süreden beri üstünde çalıştığı bu sistemin denemelerde başarılı olması durumunda sistem 2010 Dünya Kupası’nda da uygulanacak. Günümüzde hakemlerin kararlarında kamera görüntülerinden yararlanıp yararlanmayacağı tartışılıyor, futbol toplarına çip takılmasının oyuna ne katıp ne kaybettireceği ise yeni bir tartışma konusu yaratacağa benziyor.
Hakemler için başka teknolojiler
Futbol sahalarının günah keçileri hakemler için çipli topun dışında teknolojik gelişme arayışları da sürüyor. Hata ve eleştirileri azaltmak için kullanılan mikrofonlu telsiz sistemi, sahada görev yapan 3 hakem ile saha dışında görevli 4. hakemin iletişimini sağlıyor. Verilen kararların anlık olması sebebiyle hata ihtimalinin yüksek olduğu pozisyonları iletişim yoluyla çözmeyi hedefleyen bu sistemde, hava koşullarından dolayı bazı aksaklıklar yaşanabiliyor. Özellikle rüzgârlı havalarda ses kalitesinin düşmesi hakem kararlarını etkileyebiliyor. Kullanım açısından oldukça rahat olan bu teknoloji, Avrupa’nın birçok ülkesinde uygulanıyor. Telsiz sisteminin 2008’de Türkcell süper liginde de kullanılması bekleniyor.