Kamuoyunda oluşan tepkiler üzerine değiştirilen ve 20 Kasım’da Resmi Gazete’de tekrar yayınlanarak yürürlüğe giren “Gıda ve Yem Amaçlı Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerinin İthalatı, İşlenmesi, İhracatı, Kontrol ve Denetimine Dair Yönetmelik” ile ilgili tartışmalar bitmek bilmiyor. Aynı gün “GDO’ya Hayır Platformu”nun düzenlediği basın toplantısında konuşan Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Genel Başkanı Dr. Gökhan Günaydın’a göre yeni yönetmeliğin 11. maddesi, 1 Mart 2010 tarihine kadar her türlü GDO’lu ürünün ülkeye girmesinin önünü açıyor.
Dr. Gökhan Günaydın, yönetmeliğin bazı maddeleri ya da madde hükümlerinin yürürlükten kaldırıldığını, bazı maddelerin ise hükümlerinin değiştirildiğini vurgulayarak yönetmeliğe bir de geçici madde eklendiğini iddia ediyor: “Halk sağlığına aykırı ve açık lobi faaliyetleri sonrasında yapılmış bu yönetmelik değişikliğinin derhal geri çekilmesi ve kamu yararına bir düzenlemenin yaşama geçirilmesi gerekmektedir.”
GDO yönetmeliğinde yapılan değişikliğin asıl amacının “geçici madde” hükmünde gizli olduğunu savunan Günaydın, diğer değişikliklerin, bu ana amacı gizleyici bir nitelik taşıdığını öne sürdü. 26 Ekim 2009 tarihinden önce kontrol belgesi almış GDO’lu ürünlerin ithalatında, bu ürünlerin Avrupa Birliği’nin kabul ettiği kriterlere uygun olması koşuluyla yönetmeliğin; “İzin koşulları” başlıklı 6. maddesi, “Başvuru koşulları” başlıklı 9. maddesi ve “İthalat” başlıklı 11 inci maddesinin, 1 Mart 2010 tarihine kadar uygulanmayacağına dikkat çeken Günaydın, “Bu madde 1 Mart 2010 tarihine kadar, her türlü GDO’lu ürünün, 1998 yılından bu yana olduğu gibi, hiçbir kontrole tabi olmadan, ülkeye serbestçe girmesini yolunu açmaktadır” açıklamasında bulundu.
GDO’lu ürün kriteri: Şirket beyanı
Bir ön koşul niteliğinde öne sürülen “Avrupa Birliği kriterleri” hükmünün hiçbir geçerliliği olmadığını savunan Günaydın, “Laboratuar analizinin yapılmayacağı bir ortamda, şirket beyanına bağlı olarak GDO’lu ürünleri AB kriterine uygun veya değil olarak ayrılması ve buna göre yurtiçi edilmesinin bir anlamı olmayacağı ortadadır” dedi.
Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker ve TBMM Tarım Komisyonu Başkanı Vahit Kirişçi’nin basına yaptığı “Yönetmeliğe uyan babayiğit varsa GDO’lu ürünleri getirsin”, “Bu ülkeye GDO’lu ürünler girmeyecek” ve “GDO’lu ürünler zararlı, ülkeye girişini engellemek için düzenlemeler yaptık” açıklamalarını anımsatan Gökhan Günaydın, “Bu açıklamalarına rağmen ürünlerin ülkeye kontrolsüz girişine ilişkin düzenleme getiren yönetmelik değişikliği karşısında ne yapacaklardır? İstifa etmeyi düşünüyorlar mı?” sorusunu yöneltti.
Önce yönetmelik çıktı, sonra laboratuar kuruldu
Ortaya çıkan gelişmeler ve yapılan düzenlemenin, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın inisiyatifinin çok üzerinde bir yerden geldiğini gösterdiğini iddia eden Günaydın, yönetmeliğin yayınından bugüne dek yaşananların kriz yönetimi konusunda ortaya çıkan inanılmaz kargaşa ve kaosa işaret ettiğini belirterek şunları söyledi: “26 Ekim 2009 tarihinde, sektörle ilgili hiçbir kuruluşa görüş sorulmadan, laboratuar kapasitesinin yeterli olup olmadığına bakılmaksızın Yönetmelik yayımlanmış. Nitelikli GDO analizi yapabilen yalnızca üç laboratuarda yaşanan inanılmaz karmaşa üzerine, Bakanlık, 2 Kasım 2009 tarihinde Zirai Karantina Müdürlükleri’ne yazı yazarak Mersin, Antalya, İzmir ve İstanbul’da GDO laboratuarı kurulması talimatını yollamış, böylece yönetmeliği yayımladıktan sonra laboratuar eksikliğini anımsamış. Yine 2 Kasım 2009 tarihinde GDO Analizi Yapılacak Ürün Listesi’ni 27 ürün olarak belirlemiş. 9 Kasım 2009 tarihinde bu listeyi 9 ürüne daraltmış. 20 Kasım 2009 tarihinde ise uygulamayı 1 Mart 2010 tarihine kadar ertelemiştir. Görülmektedir ki, orta yerde bir yönetim faaliyeti değil, bir kriz ve bir kaos bulunmaktadır.”
Ortaya konulan lobi faaliyetlerine teslim olunduğunu ve halk sağlığına karşı doğrudan veya dolaylı risk oluşturan GDO’lu ürünlerin ülkeye kontrolsüz girişine izin verildiğini iddia eden Günaydın, basın toplantısının sonunda saygınlığıyla bilinen çeşitli bilim dergilerinde ve Avrupa Birliği ülkelerinin çeşitli bakanlıklarınca 2008 ve 2009 yıllarında yayımlanmış olan GDO’lu ürünlerin zararlarını açıklayan bilimsel çalışmaların kaynaklarını da basın mensuplarının bilgisine sundu.