Bu sabah HaberTürk, Zaman, Akşam, Sabah ve Milliyet gazetelerini açanlar arka sayfada tam sayfa “İleri… Daha ileri İstanbul!” başlıklı ilanı gördüler. Dün de Hürriyet ve başka gazetelerde çikan İlan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından İstanbul’da 28 kavşak ve yol, 3 spor salonu, 2 metro istasyonunun 16 Ocak’ta yapılacak açılışına halkı davet etmek için verilmiş. Ancak hafızası geride kalan bir kaç aylık süreyi hatırlayacak kadar güçlü olanlar, ilanda belirtilen “açılış”lara ister istemez biraz şaşkınlıkla baktılar.
Örneğin Darüşşafaka ve Seyrantepe istasyonlarından “2 metro istasyonu daha kazandırıyoruz” diye söz ediliyor. Oysa İstanbul Ulaşım A.Ş.’nin kendi web sitesinde verdiği bilgiye göre; Darüşşafaka Metro İstasyonu, 2 Eylül 2010’da test sürüşlerini de tamamlayarak yolcu taşımaya başladı. Hatta bugüne kadar bu hatta 258 bin 518 yolcu taşındığı belirtiliyor. Kurumsal web sitesi, Seyrantepe Stadyum Metro İstasyonu’nun da, 11 Kasım 2010’da hizmet vermeye başladığını söylüyor.
Yeni açılıyormuş gibi gösterilen ve ilandaki açılış törenine de ev sahipliği yapan, Sinan Erdem Spor Salonu ise gitmemiş olsak dahi, aslında çoğumuzun ekranlardan bir yer. 2010 FİBA Dünya Basketbol Şampiyonası’nın yapıldığı bu salon, İstanbul Büyükşehir Belediyesi kurumsal web sitesinde şu sözlerle tanımlanıyor: “Tesisteki basın odaları da 183 ülkede yayınlanan Dünya Basketbol Şampiyonası boyunca tüm medya mensuplarının, tüm gereksinimlerini karşılayacak şekilde hizmet verdi.” Yani “İstanbul halkının hizmetine açıyoruz” diyerek pazar günü bizi buluşmaya çağıran İstanbul Büyükşehir Belediyesi, bu salonu açmakla kalmamış, organizasyonla dünyaya bile duyurmuş. Belki de bizim dünyadan haberimiz olmadığını düşünüp tekrardan açılış yapmak istediler. Yoksa seçim öncesi kendilerini hatırlatmak mı?
İlanların maliyeti
Peki İstanbulların hali hazırda kullandığı bu yatırımların yeni açılıyormuş gibi reklamını yapmak ne kadara mal oldu? Öyle ya gazetelerin arka sayfasına verilecek ilanların maliyetleri onbinlerce lira ve bu maliyetin Büyükşehir Belediyesi tarafından karşılanıp karşılanmadığını bilmek elbette tüm vergi mükelleflerinin hakkı.
İlanı yayınlayan gazetelerin reklam servislerini aradığınızda genelde aynı cevabı alıyorsunuz:
“Konu, müşteri gizliliğine girdiğinden sorunuzu yanıtlayamayız.” Ancak eğer siz ilan vermek istiyorsanız, ortalama fiyatı öğrenebiliyorsunuz. Akşam gazetesinden Sabri Sefer, bu tarz bir reklamın yaklaşık 35 bin TL’ye verilebileceğini söylerken, Milliyet gazetesinden Onur Dilekçier de benzer bir fiyat veriyor “Yaklaşık 30 bin, 40 bin civarında bir bedel ödersiniz.” Zaman gazetesinden Erdoğan Kılıçarslan fiyatlarının 42-43 bin civarında olduğunu belirtirken başka bir noktaya dikkat çekiyor: “Reklam fiyatları kamu sektörüyle, özel sektör arasında değişiklik gösterir. Özel sektör daha indirimli ilan verir. Bu fiyat belediye ilan verdiği için yüksek.”
HaberTürk gazetesinde fiyat biraz daha yükseliyor. Reklam bölümünden İlker Uçar, arka tarafta verilecek tam sayfa bir ilanın gazetenin en pahalı sayfası olduğundan 78 bin 408 TL’den başladığını dile getiriyor. Uçar, firmaya ve projeye bağlı fiyatın değişebildiğini de ekliyor. Sabahgazetesi reklam bölümünden Burçin Tunç ise, fiyatın aşağı yukarı, 70 bin ila 90 bin arasında olduğunu söyleyerek devam ediyor: “Çok sık reklam verenlerle, tek birgün reklam veren aynı fiyatı ödemez. Sık reklam verene sunduğumuz kampanyalar da oluyor.”
Tunç, fiyatın bu kadar yüksekliğine şaşırdığımızda ise, ek bir bilgi veriyor: “Genelde çoğu gazetenin arka kapağı sabit kalır. Yani gazeteyi başka bir bölgeden alsanız da yine aynı reklamı görebilirsiniz. Bu Türkiye geneli fiyatımız.” HaberTürk ve Sabah gazetesiyle yaptığımız görüşmelerden ilanların İstanbul değil Türkiye baskılarına verildiği sonucunu çıkartıyoruz. Böylece istanbul dışında da insanların AKP’li İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin metro, kavşak ve spor salonu yaptırdığından haberdar olmaları mümkün olabiliyor.
Kimin cebinden?
Yaptığımız hesaba göre tam sayfa ilanların bir günlük maliyeti 250 bin liraya ulaşıyor. Bu ilanlar gazeteler değiştirilerek iki gün tekrarlandığında maliyet 500 bin liraya yükseliyor.
Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin basın danışmanlığından Zeynep Altınçapa, masrafların belediye tarafından karşılanmadığını, yalnızca gazetelerle pazarlıkların kendileri tarafından yapıldığını belirtiyor. İlanın alt kısmında ufak logoları bulunan inşaat firmalarını hatırlatarak: “İhaleyi kazanan Nuhoğlu İnşaatve Uğraş İnşaat firmaları, tüm tanıtım masraflarını karşılıyorlar, dolayısıyla gazetelerdeki ilanların ücretlerini de onlar veriyorlar” diyor.
Burada bir ayrıntı daha takılıyor gözümüze. Uğraş İnşaat ve Nuhoğlu İnşaat sadece Fatih Spor Kompleksi ve Sinan Erdem Spor Salonu’nun yapımında rol almış. Yani metro inşaatlarıyla ilgileri yok. Ancak buna karşılık bütün reklam masraflarını da üstlenmişler.
Nuhoğlu İnşaat’tan geri dönüş alamasak da, Uğraş İnşaat reklam departmanından Esra Bulut bu durumun yöneticilerinin isteği olduğunu söylüyor: “Büyük işler yapan firmalarız. Tanıtımımızı da kendimiz yapmayı tercih ediyoruz.” Fakat nedense, tanıtım yaptıkları ilanda Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Belediye Başkanı Kadir Toptaş’ın dev görsellerini kullanırken, kendilerine ufak bir logo seçmişler ve üstelik kendi yapmadıkları metro istasyonlarının açılışını da duyurmak istemişler. Tabii bu iki firmanın tahmini 500 bin liralık bir faturayı üstlenerek bu ilanları vermelerinin elbette geçerli bir nedeni vardır. Zaten iki firmanın web sitelerinde referans olarak gösterdikleri işlere baktığınızda bu nedeni tahmin etmek de pek zor olmuyor.