Markalar arası rekabetin arttığı ve farklılaşma için değişik uygulamaların yaygınlaştığı günümüzde kokular da marka algısı için önemli bir faktör haline geldi. Pek çok marka kendine has kokular geliştirerek, mağazalarında müşteriler üzerinde etki yaratmaya çalışıyor. Ancak işin pazarlama kısmının dışında sağlık yönünün olduğu da unutuluyor.
Mağazalara girildiğinde yoğun bir biçimde duyulan kokular, özellikle uzun süreli kalındığında insanlar üzerinde etki yaratabiliyor. Müşterilerin hafızasında yer edinmek için yapılan bu uygulama, doğru dozda ayarlanmadığında müşteriler ve çalışanlar üzerinde tehlike yaratma potansiyeline sahip. Astım gibi akciğer ve bağlantılı rahatsızlıklara sahip hastaların bu tür “koku pazarlaması” faaliyetlerinde doğrudan tehdit altında olduğunu söylemek çok da yanlış değil.
İstanbul Zincirlikuyu’daki Zorlu Center’da yaptığımız araştırma sonunda mağazaların yüzde 70’inden fazlasında koku çalışmaları yapıldığı görülüyor. Bir kadın giyim mağazasını ziyaret ettiğimizde aşırı bir koku yoğunluğu hissediyoruz. Mağaza çalışanlarından İmge Zenan, bu kokuyu artık burunlarının almadığını, ancak mesai saatleri dışında da ciğerlerinde bir doluluk hissettiğini belirtiyor. Bunun yoğun kokuya bağlı olabileceğini çünkü mağazada çalışmadan önce böyle bir durumla karşılaşmadığını söylüyor.
Mağaza müşterilerinden Hasan Kök ise kokunun ilk başta çok çekici geldiğini ve mağazaya doğru bir ilgi yarattığını söylüyor. Bunun hoşuna gittiğini, ancak mağaza dışından çekici gelen kokunun içeride çok yoğunlaşarak rahatsızlık yarattığını belirtiyor. Diğer yandan başka bir müşteri de kokunun kendisi için pozitif bir etki yarattığını ve herhangi bir şekilde sıkıntılı duymadığını vurguluyor.
Bir markanın mağaza yöneticiliğini yapan Hazal Özgürbüz, sürekli bu atmosferde bulunmaktan hoşnut olmadığını fakat şirket merkezinde alınan kararlarla ilgili olduğu için bunun değiştirilemeyeceğini söylüyor. Bu konuda müşterilerden hiç şikayet almadıklarını, aksine olumlu tepkilerle karşılaştıklarını da ekliyor.
Göğüs Cerrahisi Uzmanı Doktor Serdar Kırımlı ise müşterilerin ilgisini çekmek ve hoş bir deneyim sağlamak için kullanılan bu kokuların, uzun vadede sağlık sorunlarına yol açabileceğini söylüyor. Kırımlı, saatler boyunca bir kokuya maruz kalmanın kronik baş ağrısına neden olabileceğini, solunum yolu sorunlarını da tetikleyebileceğini belirtiyor. Mağaza kokularının dünyada ve Türkiye’de artan KOAH hastalığını tetikleyebileceğine işaret eden Serdar Kırımlı, mağazalarda ve alışveriş merkezlerinde çok uzun saatler çalışan insanların bu riske maruz kaldığını düşünüyor.
Mağazaların koku politikalarının çalışanlar üzerinde yaratabileceği sağlık sorunlarından şirketlerin sorumlu olduğunu bildiren avukat Galip Ramizoğlu ise ortada doğrudan şirket yönetiminin yarattığı sağlıksız bir çalışma ortamı olduğunu ve bundan negatif etkilenerek sağlık sorunu yaşayan tüm çalışanların şirketi dava edebileceğini belirtiyor. Benzer durumun müşteriler ile de geçerli olduğunu, mağaza ziyaretinde yoğun koku nedeni ile rahatsızlık geçiren bir müşterinin de aynı şekilde şirketten davacı olabileceğini belirtiyor.