‘Otur oğlum!’ deyince köpeğiniz sizi dinlemiyor; hoplamaya zıplamaya devam mı ediyor? ‘Saldır Bobi!’… Köpeğiniz aval aval yüzünüze mi bakıyor? Bu durumda siz de karizmanızın yara aldığını mı düşünüyorsunuz?
Tasma üreticileri konuyla ilgilenmiş, derdinize deva elektronik köpek eğitim tasmaları üretmişler. Bu tasmalarla oturduğunuz yerden, uzaktan kumandayla sadık dostlarınızı eğitebiliyor, köpeğin havlamasını veya evde istemediğiniz bir odaya girmesini engelleyebiliyorsunuz. Peki ülkemizde de satışı devam eden ve pratik olması nedeniyle çok satılması kuvvetle muhtemel bu tasmaların hayvanlar üzerinde olumsuz etkileri var mıdır? Bu konuda veterinerler, hayvan psikologları ve petshop yetkilileri konuyla ilgili ikiye bölünmüş durumda. Kimilerine göre, bu tasmaların hayvanlar üzerinde oluşturacağı tahribat çok büyük olabilir. Bu nedenle, ürünlerin satışı hemen yasaklanmalı. Kimine göre de tasmaların hayvanlara hiç bir zararı yok. Zaten zararlı olsa uzun yıllardır yurt dışında satışı yapılmazdı. Bu konuda başvurulabilecek en önemli isimlerden biri İ.Ü. Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi, iç hastalıklar ve psikoloji uzmanı, ‘Köpek Psikolojisi’ adlı kitabın yazarı Prof.DR. Tamer Dodurka bu ürünlerin köpeklere zarar vereceğini düşünenlerden. Dodurka, özellikle içgüdüsel dürtülerin elektrikli tasma aracılığıyla engellenmesinin bu dürtülerin başka davranışlara kanalize olmasına yol açabileceğini, hayvanda parmak yalama, eşyalara zarar verme, istenmeyen yerlere işeme gibi davranış bozukluklarının şekillenebileceğini söylüyor. Bu tasmaların hayvana elektrik şoku veren, koku veya ultrasonik ses yayan çeşitlerinin bulunduğunu, elektrik şoku veren türlerinin Avrupa’da yasaklandığını belirten Dodurka’ya göre bu tasmaları kullanacak kişilerin mutlaka eğitimden geçirilmesi gerekiyor.
Zararlı olsa Amerika’da satılmazdı.’
Elektronik tasmaların köpeklere herhangi bir zararı olmayacağını düşünenler de var elbette. Levent Veteriner Polikliniği Veterineri Yeter Öcal, bu ürünlerin apartmanda köpek besleyenler için çok faydalı olacağını söylüyor ve ekliyor: “Köpekler her zaman gerektiği için havlamazlar. Bazen havlamaları gereksizdir ve engellenmesi gerekebilir. Bu ürünlerin zararı olsa Amerika’da satışı yapılır mıydı yıllardır?” Arnavutköy Pakovet Veteriner Polikliniği’nden gelen yanıt da Yeter Öcal’ı destekliyor: ‘ Ürünler satılıyor. Şimdiye kadar bir şikayet gelmedi. Zaten zararlı olsa yurtdışında satılmazdı.’
Ürünlerin en fazla satıldığı ülke şimdilik Amerika. Üstelik Amerika’da, ameliyatla köpeğin derisinin altına yerleştirilen cihazın masrafını belediyeler ödüyor. Çeşitli amaçlarla üretilen bu tasmaların Türkiye’deki akıbeti ne olacak? Avrupa’daki gibi satışı yasaklanır mı; yoksa Amerika’da olduğu gibi satışlar tam gaz sürer mi bilinmez.
Sonuçta ürünlerin akıbetini belirleyecek olan bizlerin onları ne kadar tükettiği olacak.
Bu konuda kendimize öncelikle şu soruları sorabiliriz belki:
İnsan üzerinde kullanıldığında işkence sayılan elektriğin, köpek üzerinde eğitim aracı olarak kullanılması
doğru mu? Evlerimizde beslediğimiz köpeklerimizi kendilerini ifade edebilecekleri tek yol olan havlamaktan mahrum etmeye, hem de bunu onlara elektrik vererek onları korkutmak pahasına yapmaya hakkımız var mı?
Bir tarafta uzaktan kumandayla köpeğimize ‘hayır!’ diyebilme imkanı diğer tarafta ise elektriği “daha gerekli” yerlerde kullanıp, köpeğimizi doğal yollarla eğitmek; belki her söylediğimize kulak asmayan ama mutlu bir köpeğe sahip olmak… Üreten üretmiş; karar biz tüketicilerin.
Kullanıcıların mutlaka eğitilmesi gerekir
– Köpekler neden havlar?
– Köpekler, ilgi çekme, oyun, uyarı, korku, yardım isteme, haberleşme ve selamlama gibi çok çeşitli sebeplerle havlarlar. Havlama çoğu kez hayvanın kendini ifade etme şeklidir. Yani havlama bir ihtiyaçtır. Bazı olaylara havlayarak tepki verdiğini düşünürsek içgüdüsel bir dürtü olarak da karşımıza çıkar.
– Elektronik havlama tasmaları nasıl çalışıyor?
– Havlama tasmalarından bazıları hayvana düşük voltajlı elektrik yoluyla titreşim verirler. Bazıları da daha yüksek dozda elektrik vererek can yakarlar ve şok tasması adını alırlar. Bu aletlerin satışı Avrupa’da yasaklanmıştır. Bazıları limon kokusu fışkırtır veya ultrasonik ses içerirler. Bunlardan en masumu ve faydalısı koku salan tasmalardır.
– Bu tasmaların hayvanlara zararı var mı?
– Özellikle içgüdüsel dürtülerin elektrikli tasma aracılığıyla engellenmesi bu dürtülerin başka davranışlara kanalize olmasına yol açar. Hayvanda parmaklarını yalama, eşyalara zarar verme, istenmeyen yerlere işeme gibi davranış bozuklukları şekillenebilir. Hele ki, havlama korkudan kaynaklanıyorsa, havlamanın engellenmesi hayvanı iyice strese sokar. Ayrıca tasmalar bazen deriye tam temas etmiyor. O zaman da köpeğin kafası karışıyor ve havlama sorunu şiddetlenebiliyor.
– Öğretici bir yönü var mı bu tasmaların?
– Bu tür engelleme ya da cezalandırmaların öğretici yönü yoktur. Bu yöntemler sadece o davranışa engel olma amacındadır. Köpeğinizin havlamasını istemiyorsanız yapmanız gereken havlamamayı ödüllendirmektir.
– Köpekler bu tasmalara alışırsa…
– Zaten yapılan çalışmalara göre hayvan bir süre sonra alete alışıyor ve alet işe yaramıyor. Bazı köpekler de kısık sesle havladıklarında aletin devreye girmediğini fark ediyorlar.
– Çözüm öneriniz nedir bu konuda?
– Ben şu görüşü destekliyorum: Tasmayı kullanacak kişinin yeterli teorik ve pratik bilgiye sahip olması hatta bu aleti kullanabildiğine dair bir teste tabi tutulması gerekiyor. Hatta bence profesyonel olmayan kişilerce kullanımı yasaklanırsa daha uygun olur.
Uzaktan kumandayla idare edilebilen tasmaların kullanım amaçları köpeğin kaçmasını, havlamasını, zıplamasını, mobilyaların üzerine çıkmasını, toprağı eşelemesini, arabaların ve diğer hayvanların peşinden koşmasını ve çöpleri karıştırmasını önlemek ve köpeğe, sahibine itaat etmeyi öğretmek olarak özetleniyor.
Bu amaçlarla satışa sunulan ve satışı en yaygın olan tasmalardan bazıları:
Elektronik köpek engelleme sistemi: Köpeğin, istenmeyen yerlere girmesini veya belli bir sınırdan daha uzağa gitmesini engellemek için kullanılıyor. Ayrıca bu sistemle sahibi evde yokken köpeğin uslu durması sağlanıyor. Köpeğe önce sesli bir uyarı, sonrasında düşük voltajda elektrik veriyor. Uzaktan kumandayla kontrol ediliyor.
Elektronik köpek havlama kontrolü: Köpeğin derisine temas eden elektronik bir tasma aracılığıyla havlamasını engellemek için kullanılıyor. Farklı çeşitleri bulunan tasmalar koku, ses ve elektrik yoluyla hayvanı uyararak şartlı refleks oluşturuyor ve havlamasını engelliyor. Tartışmaya yol açan, köpeğe elektrik akımıyla titreşim veren çeşitleri.
Global Pozisyon Saptama: Köpeğinizin nerede olduğunu öğrenmek istiyorsanız, servisin numarasına cep telefonunuzdan mesaj yolluyorsunuz. Evden kaçan dostunuzun nerede olduğu cep telefonunuza kısa mesaj hatta harita olarak bildiriliyor.
Titreşimli örtü: Örtüyü, köpeğinizin girmesini istemediğiniz bir odaya veya ulaşmasını istemediğiniz yere yerleştirdiğinizde, titreşimle onu uyararak oradan uzaklaştırıyor.
bu aletin fiyatı ne kadar