Medyaya baskıyı okurla göğüslemek

HaberVs, “bağımsız medya arayışı” haber dizisinde bu kez Bağımsız İnternet Gazetesi T24’e mikrofon uzatıyor.

T24, “kitle fonlaması” ya da medya özelinde “okur destek fonu” olarak isimlendirilen yönteme başvuran Türkiye’deki az sayıdaki yayın organı arasında. Sadece medyada faaliyet gösteren ve bunun dışında geliri bulunmayan kuruluşların başvurduğu bu yöntem, “editoryal bağımsızlığın, ekonomik bağımsızlıktan geçtiği” düşüncesinden hareketle okuru, bağımsız gazeteciliğe katkıda bulunmaya çağırıyor.

Kendisini “Hiçbir kişi, kurum, kuruluş ve oluşumla doğrudan, dolaylı ya da rastlantısal bir ilişkisi bulunmayan bağımsız internet gazetesi” diye tanımlayan T24, geçtiğimiz sonbaharda  “Okur Fonu Projesi” gerçekleştirdi. 45 süreli kampanyada oluşan 102 bin TL'lik fonu, görüntülü (video, multimedya) haberler üretmek için kullandı. 

T24 Genel Yayın Yönetmeni Doğan Akın'a göre “arkasında habercilik kaygısından başka birşey bulunmayan yayıncılık” için kamuoyu ilgisi ve katkısının önemine dikkat çekiyor:

HaberVs “bağımsız medya arayışı” dizisi:

Açık Radyo Dinleyici Destek Projesi

dokuz8 Haber Ağı

Türkiye’de basına dört bir taraftan yapılan baskıyı kollarımızı kavuşturup izleyemeyiz. İşte böyle bir durumda okur fonu işin içine kamuoyu da dâhil edildiği için çok önemli” diyor. Akın’a göre bu yöntem haberi ve haberciyi, işveren, reklam veren ya da siyasi elitlere karşı koruma seçeneklerinden sadece biri. Ancak tek başına yeterli değil.  “Kitle fonlaması, kısa vadede medyanın direncini arttırmaya yönelik, örneğin reklam gelirlerinin azaldığı durumlarda hayatta kalmasını sağlayacak bir yöntem. Ancak sadece bu yöntemle ayakta kalmaya çabalayan bir mecranın inşası bambaşka bir deneyim” diyor Akın. 

Kampanyaya katılımın beklenenden yüksek olması Doğan Akın’a göre, Türkiye’de uğradığı itibar erozyonuna rağmen gazetecilik faaliyetine hâlâ inanlar olduğunu göstermesi bakımından umut verici. Akın, “topladıkları parayı ne yaptılar” gibi bir kuşkunun oluşmaması için bu tür girişimlerin şeffaf yürütülmesinin önemine de dikkat çekiyor: “Bu hem güncel kampanyanızın hem de gelecekteki kampanyalarınızın sağlığı açısından çok önemli.”

T24’ün editoryal bağımsızlığı desteklemek ve geliştirmek amacıyla kuruluşuna önayak olduğu bir başka girişim de Bağımsız Gazetecilik Platformu Punto 24 ile de kaynak arayışını sürdürüyor. T24 yazarı Hasan Cemal başkanlığında kurulan platformun etkinlikleri ve aldığı destekler, platform24.org sitesinde paylaşılıyor.

dokuz8'in kostümlü provası

Yurttaş odaklı, çok paydaşlı haber ağı platformu” dokuz8, test yayınını 30 Mart yerel seçimlerinde gerçekleştirdi.

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nden yapılan bu ilk yayına katkı veren yuttaş haberciler ve gazeteciler, HaberVs mikrofonlarına anlatıyor.

Bağımsız medya arayışı

Başlarken

Türkiye’de medya derin bir kriz içinde.

34 kişinin kendi ülkelerinin savaş uçakları tarafından bombalanarak öldürülmesini, onlarca şehirde yüzbinlerce insanın meydanlara döküldüğü Gezi protestolarını, siyasetin en üst düzeyindeki yolsuzluk iddialarını vermeyecek kadar derin bir çukura girdi Türkiye medyası.

Gazeteciler ve medya kuruluşları çeşitli siyasi görüşlere ve gruplara yakınlık duyabilir; hükümeti destekleyebilir veya eleştirebilir. Söz konusu, medyadan tarafsız olmasını beklemek değil; bu yayın politikasını ve hedef kitlesini kendisi belirleyen medyanın tanımıyla çelişen bir beklenti olur.

Ancak medyanın tarafgirliği “haber olarak okuduğumuz, dinlediğimiz, izlediğimiz şeyler gerçeğe ne kadar yakın” sorusunu ortadan kaldırmıyor. Ne var ki Türkiye medyası, gerçeğin fütursuzca çarpıtıldığı ya da en azından olan bitene seyirci kalındığı örneklerden geçilmiyor.

Körleşmeye kadar uzanan ideolojik angajman kadar, devlet ve hükümetlerin basına baskı uygulaması, patronların medyayı, medya dışı işlerindeki çıkarlarına göre kullanması, buna karşılık gazetecilerin sermayeye karşı “kırılgan” duruşu, ülkede hemen her alanda yaşanan hukuk ve ifade özgürlüğü yoksunluğundan gazetecilerin de pay alması, Türkiye medyasının kronik sorunları.

Her şeye rağmen haberciliği medya patronuna, devlete, iktidara ya da ideolojik olarak yakın olduğu siyasi kuruma karşı değil, okura, dinleyiciye, izleyiciye karşı bir sorumluluk olarak görenler de var.

Ve yeni arayışlar mevcut. Örneğin, editoryal bağımsızlığın ekonomik bağımsızlıktan geçtiğini idrak eden girişimler.

Bu girişimler okuru, dinleyiciyi, izleyiciyi bağımsız gazetecilik için katkı yapmaya davet ediyor. Türkiye’de, “kitle fonlaması” ya da medya özelinde “okur destek fonu” olarak isimlendirilen bu yönteme başvuran az sayıda yayın organı var. 

***

HaberVs
muhabirleri mikrofonlarını, okuru “bağımsız gazeteciliğe” bu yöntemle katkıda bulunmaya çağıran medya kuruluşlarına uzattı ve bir dizi video haber hazırladı.

Dizinin ilk konuğu, Türkiye medyasında okur destekli yayıncılığın öncüsü olan ve 11 yıldır uyguladığı Dinleyici Destek Projesi’ni geçen hafta özel yayınla sürdüren Açık Radyo’nun Genel Yayın Yönetmeni Ömer Madra.

Türkiye’de demokrasinin ve medyanın güncel durumunu “alacakaranlık kuşağı” diye tanımlayan Madra, dinleyicinin maddi desteğiyle yapılan yayın yapmanın Açık Radyo’nun sadece bağımsız kalmasına katkıda bulunmadığını aynı zamanda dinleyeciye karşı hesap verebilir konuma getirdiğini söylüyor.

HaberVs'nin notu: Bir Açık Radyo destekçisi olan ve bu haberde de görüşüne başvurduğumuz Oyuncu Kenan Işık, haberi yayına hazırlandığımız sırada bir kaza geçirdi. Hayati tehlikesinin devam ettiği ifade edilen deneyimli oyuncuya acil şifalar diliyoruz.