Tatilsiz resmi bayram

Ahmet Şık

Her yıl, kendisi gelmeden gerginlik haberlerinin medyaya düştüğü bir kutlamadır 1 Mayıs. Faillerinin devlet destekli kontrgerillalar olduğunu artık herkesin bildiği 1977 travmasının üzerine, 1996 yılında Kadıköy’de 3 kişinin polis kurşunlarıyla can vermesiyle sonuçlanan çatışma görüntüleri de eklenince her yıl aynı bildik senaryolar tekrarlanıp durur Türkiye’de. Önce ana akım medya sınıfına giren basın organlarında polis kaynaklı haberler boy göstermeye başlar. Hepsi de “işçi sendikalarının arasına sızan terör örgütü mensuplarının” diye başlayıp, “kutlamaları provoke etmek, çatışma çıkarmak, iş yerlerini yakıp yıkıp yağmalamak” gibi ibarelerin bolca geçtiği haberlerdir. Sonra sendikaların yaptığı başvurular bu haberler dayanak gösterilerek geciktirilir, mülki erkân gözden ırak bir yerde 1 Mayıs’ın kutlanması için bastırır da bastırır. Sendikalar itiraz eder en sonunda “uygun yer” bulunur, 1 Mayıs kutlanır gider.Birkaç yıl öncesine dek böyle sürüp giden uygulama artık sendikaların, 1 Mayıs’ın sembol haline gelen kutlama alanı olan Taksim’de ısrar etmeleri üzerine farklı yaşanıyor.

Taksim yasak polis şiddeti serbest

Evet, yine aslı astarı olmayan sızdırma haberler yapılıyor. Yine sendikalara zorluk çıkartılıyor ama farklı olarak 3 yıldır Taksim’de ısrar ediliyor. Geçen yıl da tıpkı bu yıl olduğu gibi İstanbul Valisi Muammer Güler ve Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah, Taksim Meydanı’nda gösteri ve yürüyüş yapılmasının yasak olduğu açıklamışlardı. Sendikalar da haklı olarak milli maçlardan sonra ve başka “milliyetçi hezeyan barındıran” bir takım vesilelerle bu alanda kutlamaların yapıldığını hatırlatmıştı. Bu ısrarın sonunda miting alanı Taksim diye belirleyen sendikaların ısrarının sonunda ortaya çıkan tablodan hafızalarda kalan tek şey polisin orantısız şiddet sahneleriydi. Bu yıl da benzer tartışmalar beklenildiği gibi başladı ve sürüyor. Sendikalar kutlamaların Taksim’de yapılmasını istedikleri gibi bir de 1 Mayıs’ın resmi tatil olmasını istiyorlardı.

Sendikalara TBMM’den destek

Bu kez sendikalara TBMM’den de destek çıktı. Demokratik Toplum Partisi ile Özgürlük ve Dayanışma Partisi Genel Başkanı ve İstanbul milletvekili Ufuk Uras geçtiğimiz günlerde 1 Mayıs’ın resmi tatil olması için hazırladığı kanun teklifini TBMM Başkanlığı’na sundu. Üstelik hükümetin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik de benzer açıklamalar yaparak girişimi destekledi. Çelik gazetecilerin konuyla ilgili sorularına da, “Kişisel olarak, bakan olarak 1 Mayıs’ın tatil olmasından yanayım. Tabii hükümetin bir kararı, değerlendirmesi olacak. Bir diğer görevimiz de bunu hükümete taşımaktır” diye yanıt verdi. Ama kutlama alanının Taksim olmasına ilişkin taleplerle ilgili, “Türkiye bir hukuk devletidir. O çerçevede belirlenen yerlerde, belirlenen mekanlarda bu kutlamaların yapılmasında kanunen bir sıkıntı yoktur” diyerek “o kadar da değil”i göstermiş oldu. Zaten basına yansıyan kimi haberlere göre hükümetin 1 Mayıs’ı bayram ilan edip resmi tatil yapması karşılığında sendikacılardan Taksim ısrarından vazgeçmelerini istedikleri de yazıldı.

Türkiye’deki durum

Türkiye’de bir dönem “Bahar Bayramı” adıyla tatil kabul edilen 1 Mayıs’ın yeniden resmi tatil kabul edilmesi böylece 2008 yılında gündeme gelmiş oldu. Sendikalar “bayram ilan edilip resmi tatil olsun” diye talepte bulunsa da Bakanlar Kurulu’nun konuyla ilgili 21 Nisan günü yaptığı toplantı sonunda 1 Mayıs’ın, Emek ve Dayanışma günü olarak kutlanması kararı alınırken “emek kaybına neden olacağı” gerekçesiyle resmi tatil ilan edilmedi. Toplantı sonunda bir açıklama yapan Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek, 1 Mayıs’ın “Emek ve Dayanışma Günü” olarak Türkiye’de kutlandığını belirterek, “Bakanlar Kurulu da bundan böyle 1 Mayıs’ın, Emek ve Dayanışma günü olarak kutlanması konusunda bir karar aldı. Bundan böyle 1 Mayıs dünyadaki emsallerine paralel olarak emek ve dayanışma günü olarak kutlanacak” dedi. Kararın imzaya açıldığını ve konuyla ilgili düzenlemeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yapacağını belirten Çiçek, her ildeki kutlama alanlarının belirli olduğunu söyleyerek 1 Mayıs’ın Taksim’de kutlanmasına da karşı çıktı.

Dünyada bayram kabul ediliyor

Cemil Çiçek, “Emek kaybı dolayısıyla dünyada da tatil değil” dediği 1 Mayıs Türkiye’dekinin aksine dünyanın birçok ülkesinde, “Emek Bayramı, İşçi Bayramı ve 1 Mayıs Bayramı” adıyla resmi tatil olarak kutlanıyor. Petrol-İş Sendikası Sendikal Eğitim Uzmanı Erhan Kaplan’ın yaptığı araştırmada tüm dünyada beyaz yakalı, mavi yakalı ayrımı olmaksızın emeğiyle geçinenler, 1886 yılından beri 1 Mayıs’ı bayram olarak kutladıkları belirtiliyor.

Bugün 1 Mayıs’ın irili ufaklı birçok ülkede resmi tatil olarak kutlandığına işaret edilen araştırmada, bunların çoğunlukla eski sosyalist ülkelerle, emperyalizme karşı ulusal kurtuluş mücadelesi vermiş ülkelerden oluştuğu belirtiliyor. Eski dönemde tüm sosyalist ülkelerde 1 Mayıs, bir ya da birkaç günlük resmi tatilken bugün bazı eski sosyalist ülkelerde resmi tatil olmaya devam ediyor. Bazılarında ise ithaf edildiği işçilerin adı hiç anılmadan, sıradan bir tatile dönüştürülmüş durumda. Kaplan araştırmasında, Azerbaycan’da 1990’lı yıllardaki dönüşümlerin hemen ardından 1 Mayıs’ın bayram olmaktan çıkartıldığına, Kazakistan’da ise adının “Birlik Günü” olarak değiştirildiğine yer veriyor. KKTC’de 1 Mayıs’ın çok uzun yıllardır resmi tatil olduğunu ifade eden Erhan Kaplan, bunun Türkiye’deki çalışanlar açısından özlemle bakılacak bir durum olduğunu dile getiriyor.